Στην πρώτη αίθουσα του Μουσείου Εκμαγείων εκτίθεται σε γυάλινες προθήκες μέρος της συλλογής των πρωτότυπων έργων που διαθέτει το Μουσείο. Πρόκειται κυρίως για πήλινα έργα, όπως αγγεία και έργα μικροτεχνίας, αλλά και για ορισμένα λίθινα γλυπτά. Επίσης για νομίσματα.
Ως επί το πλείστον, τα πρωτότυπα έργα του Μουσείου προέρχονται από δωρεές (Συλλογές Γρ. Εμπεδοκλή, Ν. και Α. Τέλλογλου, Ι. Αλεξοπούλου και Α. Χρηστομάνου, αλλά και άλλες μικρότερες ιδιωτικές συλλογές). Τα έργα από τις ιδιωτικές αυτές συλλογές συνήθως έχουν άγνωστη προέλευση.
Ορισμένα από τα πρωτότυπα ευρήματα προέρχονται από παλαιότερες ανασκαφικές έρευνες της Σχολής από τον Κ. Ρωμαίο στο Καραμπουρνάκι και την διπλή τράπεζα της Αγχιάλου (Σίνδος).
Ιδιαίτερα χρήσιμη κυρίως για διδακτικούς σκοπούς είναι η συλλογή οστράκων του D.H. French από διάφορες θέσεις της Κεντρικής Μακεδονίας.
Μια μικρή συλλογή πρωτότυπων πήλινων ειδωλίων αντιπροσωπεύεται από παραδείγματα όλων των περιόδων της αρχαίας κοροπλαστικής που προέρχονται από διάφορα εργαστήρια.
Νομίσματα διαφόρων περιόδων και πόλεων (πρωτότυπα αλλά και εκμαγεία) είναι εκτεθειμένα σε ειδικά διαμορφωμένους πίνακες. Προέρχονται από διάφορες περιοχές του αρχαίου και βυζαντινού κόσμου. Πολλά από τα πρωτότυπα νομίσματα προέρχονται από τις δωρεές των Δ. Πόρτολου και Α. Πρωτονοταρίου.
-
Μικροτεχνία:
Στην ίδια αίθουσα, σε τρεις βιτρίνες εκτίθενται αντίγραφα γνωστών έργων αγγειοπλαστικής και μικροτεχνίας (ειδώλια κα.) και μεταλλοτεχνίας (σκεύη, όπλα, κοσμήματα κα) της μινωικής και μυκηναϊκής περιόδου από τις Κυκλάδες, την Κρήτη και τις Μυκήνες.
Γλυπτική:Αναρτημένα στους τοίχους ή ελεύθερα πάνω σε βάσεις, ξεχωρίζουν στην αίθουσα αυτή τα εκμαγεία των πλακών της δυτικής ζωφόρου του Παρθενώνα, γνωστών ολόγλυφων έργων της κλασικής περιόδου και διαφόρων κλασικών αναγλύφων.
Κατά μήκος των τοίχων της αίθουσας εκτίθενται συνολικά 23 πλάκες από τη ζωφόρο του Παρθενώνα και 3 πλάκες από το θωρακείο του ναού της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, τα πρωτότυπα των οποίων βρίσκονται όλα στο Μουσείο Ακροπόλεως. Επίσης, ορισμένα εκμαγεία έργων του Εθνικού Μουσείου, όπως εκμαγεία από τα γλυπτά του δυτικού αετώματος και ενός ακρωτηρίου του ναού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, επιτύμβιες στήλες και άλλα ολόγλυφα έργα.
Στην αίθουσα εκτίθενται ακόμη επιλεκτικά ορισμένα εκμαγεία πολύ γνωστών ολόγλυφων έργων γλυπτικής της αρχαϊκής και της κλασικής περιόδου, ως αντιπροσωπευτικά έργα των δύο εποχών: της «Πεπλοφόρου», του Αριστόδικου, του «παιδιού του Κριτίου», της Αθηνάς του «Ευήνορα», του Ηνιόχου των Δελφών και του θεού από το Αρτεμίσιο.
Τοιχογραφίες:
Την δική τους θέση κατέχουν στην αίθουσα και τα αντίγραφα των τοιχογραφιών ενός παλαιοχριστιανικού τάφου στη Θεσσαλονίκη, έργα του ζωγράφου Χρ. Λεφάκη.
Στο Μουσείο Εκμαγείων φυλάσσεται ένα σύνολο σχεδίων του ζωγράφου, το οποίο αποτελεί καρπό της συνεργασίας του με τον Κ. Ρωμαίο (ανασκαφές στο Θέρμο, την Καλυδώνα, την Κέρκυρα και την Αρκαδία και ο παραπάνω παλαιοχριστιανικός τάφος του Ευστοργίου στη Θεσσαλονίκη).
Το εργαστήριο του Μουσείου Εκμαγείων διαθέτει κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό για τη βασική μελέτη και φωτογράφηση των ευρημάτων (μικροσκόπιο, ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και βοηθητικό εξοπλισμό φωτογράφησης).
